Sümela Manastırı : Trabzon’un Yıldızı

Mini Türkiye turumuzun Sivas – Erzurum – Gümüşhane’den sonraki durağı Trabzon’du. Trabzon’a gelmişken Trabzon’un parlayan yıldızı, efsaneler efsanesi Sümela Manastırı’na gitmeden olmazdı. Sümela Manastırı’nda yaklaşık 4 yıldır süren bir restorasyon çalışması var fakat bizim gittiğimiz dönemde kısmen de olsa manastır açıktı. Sümela Manastırı’nı detaylıca gezdikten sonra aynı gün Vazelon Manastırı’nı da görme fırsatı yakaladık. 1 tam günümüzü bu iki manastıra ayırdık ve macera dolu müthiş bir gün yaşadık. Hadi gelin Sümela Manastırı ‘nı hep beraber gezelim.

SÜMELA MANASTIRI : TRABZON’UN YILDIZI

Trabzon’un Maçka ilçesinde gezilecek yerler listesinin en başına koyacağımız Sümela Manastırı tam bir sanat eseri. Manastıra aşağıdan bakınca ayrı bir etkileyicilik doğururken içine girdiğinizde ayrı bir büyüye kapılıyorsunuz. İnsanın aklını başından alan bir yer. Burayı görünce insanın zihninde Sümela Manastırı’nı nasıl yapmışlar, kimler yaptı, ne zaman yaptı gibi bir sürü soru canlanıyor.

Sümela Manastırıyla ilgili gördüğüm, duyduğum, okuduğum ve hissettiğim her şeyi bu yazımda yazmaya çalıştım. Yazımda Sümela Manastırı Nerede, Sümela Manastırı’na Nasıl Gidilir, Sümela Manastırı’nın Tarihi, Sümela Manastırı’nın İçi ve Freskleri, Sümela Manastırı’nın En Etkileyici Yeri, Sümela Manastırı Açık mı Kapalı mı, Sümela Manastırı’nın Giriş Ücreti, Sümela Manastırı’nın Ziyaret Saatleri gibi bir çok soruya cevap vermeye çalışacağım.

Yazıma giriş yapmadan önce sonda söyleyeceğimi başta söylemek istiyorum. Ne yapıp edin ömrü hayatınızda 1 kere de olsa Sümela Manastırı’nı görün derim.

SÜMELA MANASTIRI NEREDE ?

Sümela Manastırı, Trabzon’un Maçka ilçesinde bulunan Altındere Vadisi sınırları içerisinde yer alıyor. Sümela Manastırı ismini aldığı Karadağ’da bulunan sarp ve dik kayalıklar üzerine kurulmuş bir eser. Sümela Manastırına halk arasında Meryem Ana Manastırı da deniliyor. Sümela Manastırı’nın Google haritadaki tam konumu için bu bağlantıya tıklayabilirsiniz.

SÜMELA MANASTIRI’NA NASIL GİDİLİR ?

Sümela Manastırına nasıl gidilir derseniz bunun 2 yolu var. Eğer aracınız varsa Manastıra kolay bir şekilde tertemiz yollarla ulaşabilirsiniz. Burada şunu belirteyim; araba ile eskiden Manastıra giden yürüyüş yolunun başlangıcına kadar gidebiliyordunuz. Fakat son ki yol çalışmaları nedeniyle aracınızla belli bir yere gittikten sonra aracınızı park edip dolmuşlarla 6 TL’ye yürüyüş yoluna kadar çıkıyorsunuz. Yürüyüş yoluna geldikten sonra yaklaşık 350 metre yürüdükten sonra Sümela’nın girişinde bulunan su kemerlerine ulaşıyorsunuz. Burada bulunan dik merdivenlerden çıkarak da manastırın içine giriyorsunuz.

Eğer aracınız yoksa ilk olarak Trabzon’dan Maçka’ya gelmeniz gerekiyor. Maçka’dan Sümela Manastırına ulaşmak içinde ilçedeki yolcu minibüslerine binmelisiniz.

Maçka – Sümela Manastırı arası 19 km,
Sümela Manastırı – Uzungöl arası 137 km,
Trabzon Merkez – Maçka arası 30 km,
Trabzon Havaalanı – Maçka arası 30 km.

SÜMELA MANASTIRI’NIN TARİHİ

Sümela Manastırı’nın görkemli görünüşünün arkasında derin bir tarih yatıyor. Bu tarih 4. yüzyıla kadar gidiyor. Şu an gördüğünüz manastır öyle tek bir kerede yapılıp bitirilmemiş. Manastıra ilk Ana kaya Kilisesi yapılmış daha sonra yüzyıllar içinde kiliseye yapılar eklene eklene manastır günümüzdeki son halini almış. Sümela Manastırı’nın yapılma amacı dini konularda eğitim vermekmiş. Ben manastırlarla medreseleri birbirine benzetiyorum. Gezdiğimiz bir çok medresede manastırlarda olduğu gibi öğrenci odaları vardı. Yani bu yapıların temel kullanım amacı eğitim.

SÜMELA MANASTIRI’NIN EFSANESİ

Gelelim Sümela Manastırı’nın efsanesine. Sümela Manastırı’nın efsanesine göre; Atina’da ve İstanbul’da yaşayan iki keşiş rüyalarında, Hristiyanlıkta önemli bir yere sahip Aziz Luca’nın resmettiği Hz. İsa ve Hz Meryem ikonasının uçarak Trabzon’da bir dağa girdiğini görürler. Daha sonrasında Hz. Meryem’in keşişlere “bana burada bir ev yapın” diye seslendiğini görürler. Trabzon Limanında karşılaşan bu keşişler Hz. Meryem’in rüyalarında onlara tarif ettiği Trabzon Maçka Altındere Vadisindeki Karadağ’a gelirler ve Aziz Luca’nın ikonasını aramaya başlarlar. İki keşiş Karadağ’da bir mağara bulurlar ve mağaraya giren keşişler Aziz Luca’nın resmettiği ikonayı karşılarında görürler ve sonrasında burayı hemen kiliseye çevirmeye başlarlar. Bu keşişlerin ölümlerine kadar burada yaşadığı ve aynı anda öldükleri ve ölümlerinden sonra da buranın manastıra dönüştürüldüğü rivayet edilir. Bu hikayeden dolayı Sümela Manastırı Hristiyanlık açısından oldukça önemli bir yere sahip. Hristiyanlar Sümela Manastırı’nı önemli ve kutsal bir hac merkezi sayıyor.

SÜMELA MANASTIRI’NIN TARİHİ

Sümela Manastırı günümüzdeki halini almak için bir çok aşamadan geçmiş. Yapılan araştırmalara göre Sümela Manastırı’nın ilk yapım evresi 13. yy dayanıyor. Bizans İmparatorluğu döneminde ilk yapılan yapı olan Ana kaya kilisesine yeni yapılar eklenmiş. Özellikle Bizans İmparatoru Justinianus döneminde kiliseye oldukça fazla katkı sağlanmış. 1461 tarihinde Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethetmesiyle Manastırın kontrolü Osmanlı Devletine geçmiş. Osmanlı Devleti’nin dinlere saygı politikası nedeniyle Osmanlı döneminde Sümela’ya oldukça önem verilmiş. Zaten manastır en büyük mimari gelişimini Osmanlı döneminde yaşamış. Trabzon’da şehzadelik yapmış Yavuz Sultan Selim Sümela Manastırı’nda kütüphane açmış ve manastıra 3 kollu altın bir şamdan hediye etmiş. 1919 yılından sonra Manastır’daki din adamlarının siyasete karışmasından dolayı manastır 1923’de boşaltılmış. Burada bulunan eşyalar Sümela’nın yöneticileri tarafından kiliselere dağıtılmış. 1931’de Atatürk’ün çıkardığı özel izinle bu eşyalar Yunanistan’dan gelen heyete teslim edilmiş.

SÜMELA MANASTIRI İSMİNİ NEREDEN ALIYOR ?

Sümela Manastırı ismi nereden geliyor ? Sümela Manastırı ismini bulunduğu yer olan Karadağ’dan alıyor. Karadağ Latince Orasmelas anlamına geliyormuş. Zamanla bu isim Sou melas olarak söylenegelmiş ve günümüzde de Sümela adını almış. Yani Sümela aslında Karadağ’ın adının Latince versiyonu.

SÜMELA MANASTIRI’NIN İÇİ VE BÖLÜMLERİ

Bizim için Sümela’nın her noktası büyüleyiciydi. Gezdiğimiz her yerde büyük bir tarih yatıyordu. Restorasyondan dolayı her tarafı gezemesek de Sümela Manastırı bizim için unutulmazlar arasına girdi. Gelelim Sümela Manastırı’nın bölümlerine.

Yukarıda bahsettiğim gibi Sümela Manastırı günümüzdeki halini zamanla almış. Başlangıçta burada yapı olarak sadece Ana kaya kilise varken daha sonra manastıra bir çok yapı eklenmiş. Sümela Manastırı’nın bölümleri aşağıdaki gibi:

• Ana Kaya Kilise,
• Kutsal Ayazma,
• Şapel,
• Mutfak,
• Çan Kulesi
• Öğrenci odaları,
• Yemekhane,
• Kütüphane,
• Su Kemerleri

SÜMELA MANASTIRI’NIN FRESKLERİ

Sümela Manastırı uzaktan ayrı güzel içerden ayrı güzel. Manastırın içinde bulunan Ana kaya Kilisesi gerçekten büyüleyici. Burada bir çok fresk var ve bu fresklerde bir çok konu betimleniyor. Fresklerde genel olarak Hz. İsa, Hz Meryem ve havarilerin hayatı ve mucizeler anlatılıyor. Fresklerin en önemlisi Hz İsa ve Hz. Meryem’in birlikte betimlendiğidir. Ana kaya kilisesin tavanında “Dünyada hiçbir yere sığmayan tanrıyı karnına sığdıran Meryem” sahnesine yer verilmiş. Tavandaki bu freskte çocuk İsa Hz. Meryem’in karın hizasında bulunuyor ve her iki eli kutsama anlamına gelen takdis işaretini gösteriyor. Bu freskte Hz. İsa ve Hz. Meryem’in başlarında hale bulunuyor. Bu hale kutsallığı ve inanmışlığı gösteriyormuş

Diğer bir freskte Hz. Meryem çocuk İsa’yı kendine doğru yaslamış. Bu freske yol gösterici anlamına gelen Hodegetria Meryemi adı veriliyormuş. Bu freskte en üstte sakallı bir ihtiyar şeklinde tanrı, güvercin formunda kutsal ruh, tahta oturan Hz. Meryem ve Hz. İsa, tahtı taşıyan melekler betimlenmiş.

Genel olarak Ana kaya kilisesinin içindeki freskler aşağıdaki konuları betimliyor.

• Kilisedeki Meryem figürleri Gürcülerin kullandıkları Gürcü madonna şeklinde resmedilmiş.
• Ana kaya kilisesinin apsis kısmında, güney duvarında yukarıda Meryem’in doğuşu ve mabede sunuluşu, tebliğ, İsa’nın doğuşu, mabede sunuluşu ve hayatı, altta İncil’den resimler,
• Güney kapısında Meryem’in ölümü ve havariler,
• Kilisenin doğuya bakan yukarı kısmında 2. sırada Genesis, Ademin yaratılışı, Havva’nın yaratılışı, Tanrı’ın tembihi, İsyan (Adem ile Havva’nın yasak meyveyi yemeleri), Cennetten kovulma. 3. sırada: Dirilme, Thomas’ın şüphesi, Kabirde bir melek, Nikaia (İznik) konsili,
• Apsis kısmının dışında, yukarıda Mikail, Cebrail betimlenmektedir.

SÜMELA MANASTIRI’NDA AYİN

Biliyor musunuz; Sümela Manastırı’nda günümüzde hala ayin yapılabiliyor. 2010 yılından beri Hristiyan Ortodokslar yılda 1 kere Sümela’da ayin yapabiliyor.

SÜMELA MANASTIRI’NIN EN ETKİLEYİCİ YERİ (BANA GÖRE)

Sümela Manastırı başlı başına etkileyici ama bizi en çok etkileyen ve oldukça gizemli gelen yeri oldu. Bu yer Ana kaya Kilisesini burun farkıyla geçen Manastırın içindeki Kutsal Ayazma oldu. Ayazma’ya yukarıda bulunan kayalardan yaklaşık 800 yıldır su damlıyormuş. Bu su da Hristiyanlar tarafından kutsal olarak kabul ediliyor. Damlayan bu suda papazlar tarafından yeni doğan çocuklar vaftiz ediliyormuş. Bir çok kişi Ayazma’nın kutsallığından dolayı buraya para atıyor.

SÜMELA MANASTIRI AÇIK MI KAPALI MI ? NE ZAMAN AÇILACAK ?

Sümela Manastırı açık mı ? Sümela Manastırı ne zaman açılacak ? soruları Sümela’nın yıllardır süren restorasyon çalışmalarının doğal sonucu ortaya çıkan sorular. Sümela bir açılıyor bir kapanıyor derken insanlar bir bitse de rahat rahat gezsek şu Sümela’yı diyor. Sümela Manastırı’nın açık mı kapalı mı olduğu ile ilgili tüm restorasyon sürecini aşağıya yazdım.

Sümela Manastırı öyle bir yerde ki büyüleyici görünümü insanın aklını başından alıyor. Aşağıdan Sümela’nın bulunduğu dağa bakınca sanki manastırı almışlar dağa yapıştırmışlar izlenimi doğuyor. Sümela Manastırı’nın içine girince de manastırın bulunduğu yerin neden riskli olduğunu anlıyorsunuz. Bu risklerin en başında Sümela’nın bulunduğu yerin yukarısında bulunan kayalardan düşen taşlar geliyor. İşte bu düşen taşlardan dolayı Sümela Eylül 2015’te ziyaretlere kapatıldı. Daha sonra da Şubat 2016’da restorasyon çalışmaları başladı. Restorasyon çalışmalarının temel hedefi buradaki kayalıkların jeolojik ve jeo teknik bakımdan güçlendirilmesiymiş.

Restorasyon çalışmaları yaklaşık 3.5 yıl sürmüş ve Sümela’nın ilk etabı 25 Mayıs 2019’da açılmıştı. Biz gittiğimizde (10 Ekim 2020) şansımıza manastır açıktı. Fakat yine de manastırın her tarafını gezemedik. Kapalı olmasından iyidir tesellisiyle gezdik.

Bu yazıyı yazdığım tarih (Kasım 2020) itibariyle söylüyorum Sümela Manastırı şu an kapalı. Restorasyon çalışmaları tam olarak bitmedi. Sümela Manastırı 31.12.2020 tarihine kadar da kapalı olacak. Bunun temel nedeni yine yukarıdaki kayalardan düşen taşlar. Buradaki kayaları şu anda çelik halatlarla güçlendirip üstünü örüyorlar. Tahminimce yıl başından sonra manastır açık olur.

NOT: Sümela Manastırı’na gitmeden önce kesinlikle açık olup olmadığını öğrenin ve ona göre hareket edin derim. Buraya resmi telefon numarasını bırakıyorum. Gitmeden önce teyit almanızda fayda var. Tekrar belirteyim Sümela Manastırı 31.12.2020 ‘ye kadar kapalı.
Sümela Manastırı Telefon: 0462 531 1064

SÜMELA MANASTIRI GİRİŞ ÜCRETİ NE KADAR 2020 ?

2020 yılı için Sümela Manastırı’nın giriş ücreti 50 TL. Müze kartı olanlar giriş için herhangi bir ücret ödemiyor. Bunun dışında Sümela’ya giden yolda çalışma olduğu için aracınızla tam yukarıya çıkamıyorsunuz. Belli bir yere gelip aracınızı park ettikten sonra dolmuş ile yukarıya çıkmak zorundasınız. Dolmuş ücreti için de 6 TL ödemeniz gerekiyor.

SÜMELA MANASTIRI ZİYARET SAATLERİ

Sümela Manastırı’nın ziyaret saatleri aşağıdaki gibi. Şunu belirteyim Sümela örenyeri her gün açık bir yer. Kapalı günü yok. Tabi bu durum manastır açıkken geçerli !

Sümela Manastırı’nın Yaz Dönemi Ziyaret Saatleri – 15 Mart – 15 Ekim
Açılış Saati: 09:00 – Kapanış Saati: 18:30

Sümela Manastırı’nın Kış Dönemi Ziyaret Saatleri – 15 Ekim – 15 Mart
Açılış Saati: 08:00 – Kapanış Saati: 17:00

Sümela Manastırı’nın Gişe Yaz / Kış Kapanış Saatleri
Yaz Dönemi: 18:00 – Kış Dönemi: 16:30

SÜMELA MANASTIRI’NA GELMİŞKEN AYA VARVARA KİLİSESİNİ DE GEZİN

Sümela Manastırı’na gelmişken Sümela’ya çok yakın konumda bulunan Aya Varvara Kilisesi’ni de gezin derim. Sümela Manastırı’nın yürüyüş yolunun başlangıcına çok yakın konumda olan Aya Varvara Kilisesi kendi halinde küçücük bir kilise. Biz gittiğimizde burada ses sistemleri vardı. Sanırım ibadet için hala kullanılan bir yer. Aya Varvara Kilisesi’nde çok güzel bir Sümela manzarası var.

SÜMELA MANASTIRI İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

Sümela Manastırı ile ilgili yazımın sonuna geldik. Trabzon’da geçirdiğimiz günleri canlı canlı görmek isterseniz Instagram’a sabitlediğim Trabzon hikayelerime bakabilirsiniz. Biz Sümela sonrası durağımız Vazelon Manastırı’na geçiyoruz, hadi sizde gelin.:) Sümela ile ilgili sorunuz ya da yorumunuz olursa aşağı yorum kısmına yazabilirsiniz. Musmutlu gezmeler.